7 tips die elke ouder moet weten over zindelijkheid

Elianne woont in Den Haag met haar man en drie kinderen. Na de geboorte van de jongste ging Elianne nadenken over het verminderen van de milieu-impact van haar gezin. Met een baby in huis kwam ze al gauw uit op luiers. Wegwerpluiers zijn niet recyclebaar en zorgen voor een enorme hoeveelheid afval. Uiteindelijk realiseerde ze zich: de milieuvriendelijkste luier is helemaal geen luier! Haar kinderen waren allemaal rond 1,5 jaar zindelijk. Op basis van eigen ervaringen en wetenschappelijke inzichten ontwikkelde zij De Pot Op methode.

Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat kinderen fysiek zindelijk kunnen worden rond 18 maanden. Tot ongeveer 24 maanden zijn de meeste kinderen vrij meegaand. Ze accepteren de wereld zoals hij is. Vanaf 24 maanden krijgen kinderen steeds meer een eigen willetje. Ze komen erachter dat ze ook ‘nee’ kunnen zeggen (de ‘terrible two’s!’). Begin dus op tijd. Tussen 18 en 24 maanden is een goede tijd voor de meeste kinderen. 

Kinderen worden tegenwoordig steeds later zindelijk. In de jaren ’40 waren de meeste kinderen rond 1 jaar zindelijk. Nu is de gemiddelde leeftijd 3 jaar. Uit meerdere wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat er nadelige gevolgen voor de gezondheid van je kind kunnen zitten aan het te laat beginnen met zindelijkheidstraining. 

Beginnen op latere leeftijd (na 3 jaar) geeft een iets grotere kans op incontinentie, verstopping en weigering om te poepen op potje of wc. Opvoeden.nl (onafhankelijke en betrouwbare info van Opvoedinformatie Nederland): 'Uit onderzoek blijkt dat Nederlandse ouders soms te lang wachten met het beginnen van oefenen. Te lang wachten kan ervoor zorgen dat kinderen de interesse weer verliezen. 'Begin dus altijd op het moment dat je kind er klaar voor is.'

Je hoeft niet te wachten tot je kind zelf interesse gaat tonen in het potje of wc. Veel ouders verwarren ‘wacht tot je kind er klaar voor is’ met ‘wacht tot je kind interesse gaat tonen in het potje of wc’. Dit is een misvatting. Er zijn allerlei andere signalen die erop wijzen dat je kind klaar is om zindelijk te worden. Heeft je kind wel al interesse in het potje? Dat is natuurlijk alleen maar handig. Speel in op deze interesse door te gaan oefenen met het potje. Mis dit moment niet! Ga je er niet mee aan de slag dan wordt het misschien later moeilijker om je kind deze nieuwe vaardigheid aan te leren.

Elk kind ontwikkelt zich op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Of je kind klaar is om zindelijk te worden hangt af van zijn fysieke en mentale ontwikkeling. Het is in ieder geval belangrijk dat je kind zelfstandig kan lopen en dat hij/zij zelf kan gaan staan en zitten.

Je kind moet mentaal en sociaal-emotioneel voldoende ontwikkeld zijn om zindelijk te kunnen worden. Let op de volgende signalen om te weten of je kind klaar is om zindelijk te worden. Je kind hoeft maar aan een paar van deze criteria te voldoen om er klaar voor te zijn.

1. Het leren van nieuwe vaardigheden wordt makkelijker wanneer kinderen anderen kunnen imiteren. Observeert en imiteert je kind handelingen? Geweldig! Dan is je kind waarschijnlijk gemotiveerd om te leren en de stappen van de zindelijkheidstraining uit te voeren.

2. Zindelijkheidstraining vereist ook fijne motoriek. Denk aan het aan- en uittrekken van kleren, billen afvegen en het wassen van de handen. Als je kind kleine voorwerpen kan oppakken, toont dit aan dat hij/zij deze vaardigheden ontwikkelt. 

3. Kan je kind  eenvoudige instructies opvolgen? Dit signaal geeft de cognitieve ontwikkelingsfase van je kind aan (begrijpen en reageren op basisinstructies). Bijvoorbeeld: 'Zet je schoenen in de gang' of 'Laten we aan tafel gaan zitten zodat we kunnen eten'. 

4. Als je kind aangeeft dat de luier vies is, is hij/zij zich bewust van lichamelijke gevoelens. Je kind kan aan de vuile luier trekken of vragen om verschoond te worden. 

5. Als de luier langer droog blijft (1 tot 2 uur), is dat een teken dat de blaas groter wordt. Dit betekent ook dat de controle van de blaas toeneemt. Je kind is dus in staat de plas een lange tijd op te houden. 

6. Als je kind dingen op de juiste plaats kan opbergen (bijvoorbeeld jas aan kapstok, speelgoed in de kast) kan dat helpen bij zindelijkheidstraining. Je kind kan leren specifieke plekken (zoals het potje of de wc) te associëren met plassen en poepen.

Begin met zindelijkheidstraining op een moment dat het leven zo normaal mogelijk is voor je kind. Begin niet met zindelijk worden als je kind ziek is of als er grote veranderingen in zijn/haar leven plaatsvinden. Denk aan: verhuizing, geboorte van broertje of zusje, operatie, scheiding of verandering van kinderopvang. Ook rond spannende dagen zoals feestdagen of verjaardagen kan je beter even wachten.

Of je kan beginnen met zindelijkheidstraining hangt ook van jou als ouder af. Vraag jezelf af: Wil je graag dat je kind uit de luiers gaat? En ben je er klaar voor dat je ‘baby’ een dreumes wordt? Zo ja, dan is dat een indicatie dat jij er klaar voor bent. Daarnaast is het belangrijk dat je, zeker als je op wat jongere leeftijd start, erin gelooft dat jij je kind op deze leeftijd zindelijk kan krijgen. En dat je consequent kan zijn en dat je gaat volhouden. Want als jij twijfelt of het een beetje half aanpakt, dan voelt je kind dat meteen aan. Je maakt het jezelf en je kind het makkelijkst als je heel duidelijk bent, bijvoorbeeld: ‘Vanaf morgen doen we geen luier meer aan’.  En dat je daar dan ook echt aan houdt. En het allerbelangrijkste: jij moet de tijd en ruimte hebben om met zindelijkheidstraining aan de slag te gaan.

De Pot Op is een tech startup uit Den Haag die producten en diensten ontwikkelt om ouders en kinderen te helpen met zindelijkheidstraining. Het eerste product is een app. De Pot Op app coacht ouders in 6 simpele stappen door het proces van zindelijk worden (vanaf 18 maanden). Ouders kunnen, aan de hand van een korte vragenlijst, testen of hun kind er klaar voor is, en of zij er zelf klaar voor zijn en welke aanpak het beste bij ze past. Daarnaast kunnen ze successen en ongelukjes loggen, ervaringen met andere ouders delen en vragen stellen aan zindelijkheid experts. De app is gratis beschikbaar in de App Store en Google Play Store. Met de code MIB20 ontvang je 20% korting op het Premium abonnement t.w.v. €29,99, waarbij je toegang krijgt tot alle benodigde informatie. De kortingscode is alleen inwisselbaar bij betaling via de website van De Pot Op?