"Overgangsklachten bestaan niet"

Als vrouw, zorgverlener en onderneemster, is Catherine Martens in 1997 gestart met de zorgorganisatie Care for Women. Een open, enthousiaste en energieke vrouw zit aan de andere kant van het gesprek. Met een voorbereide vragenlijst zitten we klaar om samen een verhaal te schrijven.  Niet heel veel later zitten we met klapperende oren naar haar visie op dit onderwerp te luisteren, en is het papiertje met vragen onderweg naar de prullenbak. Wat blijkt? Niet alleen onze vragen, maar de vastgeroeste visie op wat er tijdens de overgang aan de hand is, lijken ineens compleet achterhaald te zijn.

“Mag ik eerst even iets zeggen, voordat we naar de vragen gaan?” Uit het half uur dat vooraf is gegaan aan deze vraag blijkt al dat onze gekleurde ideeën best herzien mogen worden - en dat Catherine in al haar enthousiasme en expertise haar visie breed wil verspreiden, ten goede van het begrip van vrouwen over hun hormoonsysteem. “Er bestaat niet zoiets als overgangsklachten. De klachten die optreden tijdens de periode van de overgang kunnen ook optreden op andere momenten in het leven van vrouwen. Het zijn hormonale klachten en die treden op, op momenten in het leven van vrouwen als hormonen veranderen zoals pubertijd, rondom de menstruatie, de zwangerschap en de overgang.”

Oké, hormonale klachten: staat genoteerd. Het laat ons hardop afvragen of haar blik op mentale klachten dan ook onderscheidend is?  “Mentaal betekent geestelijk. Hoezo? Mentale klachten ontstaan o.a. door genetische, biologische en ontwikkelingsfactoren. Het speelt zich allemaal af in de hersenen. Maar je hersenen zijn ook gewoon een orgaan. Bij depressies, stemmingswisselingen, angst- en paniekaanvallen is vaak de neurotransmitter serotonine afwijkend, een stofje in de hersenen. Een afwijking hiervan kent toch eigenlijk ook een fysieke oorzaak? Dus waarom zijn mentale klachten dan eigenlijk ook geen fysieke klachten?

Wanneer je kijkt naar de meest voorkomende gezondheidsklachten bij vrouwen rondom fases die te maken hebben met vruchtbaarheid, dan is zo goed als alles hormoongerelateerd.”

Horen we hierin door dat je in alle fases, van vruchtbaar worden tot je laatste menstruatie (de menopauze), er een gigantisch palet aan hormoongerelateerde klachten bestaat?

“Als vrouw worden we nou eenmaal geboren met een zeer complex hormonaal systeem. Dit systeem bestaat uit zoveel meer dan enkel het aansturen van het geslachtsorgaan.” De logica die ons door Catherine voorgeschoteld wordt, klinkt zo aannemelijk dat we volledig opgaan in haar visie en deskundigheid rondom dit onderwerp. “Wanneer we het hebben over de klachten die vrouwen ervaren, dan zijn de stemmingswisselingen die je in je puberteit ervaart, niet veel anders dan die van tijdens je zwangerschap of de overgang. Pubergedrag, kraamtranen, overgangsklachten: we noemen ze anders, maar ze hebben allemaal eenzelfde hormonale aanleiding. Hetzelfde geldt voor de zogenoemde opvliegers. 35% van zwangere vrouwen heeft last van opvliegers, waarom zouden we dit wanneer je 45+ bent ineens een andere naam en lading geven?”

Het kwartje dat begint te vallen, begint een munt van een zwaarder kaliber te worden. Ineens zien we het: vruchtbaar worden, vruchtbaar zijn & je vruchtbare periode afsluiten - het is allemaal één. We spieken op het verfrommelde A4-tje met vragen en doen nog een poging.

Meegenomen dat overgangsklachten niet zouden bestaan, hoe kunnen we dan kijken naar de uitdagingen die vrouwen rondom deze fase ervaren, fysiek en mentaal? Het is toch niet voor niks zo’n groot thema…

Catherine glimlacht schalks en haar ogen lichten wederom op. Het is aanstekelijk met hoeveel vuur zij haar kennis wil delen en dit onderwerp bij de lurven grijpt. “De meeste vrouwen hebben tijdens hun leven in meer of mindere mate te maken met hormonale disbalans. Het wordt vaak echter niet herkend. Burn-out, depressie, oververmoeidheid en stress worden vaak als aandoening aangewezen. Gebrek aan kennis is hier vaak de oorzaak van. De bewustwording die nu écht bestaansrecht mag krijgen is het besef bij vrouwen dat veranderende hormonen gedurende je gehele leven kunnen leiden tot klachten. Inmiddels zijn dit er al meer dan 100 verschillende, dus grote kans dat je hier een keer mee te maken krijgt. Het goede nieuws is  dat je niet met klachten hoeft door te lopen. Hier is heel goed iets aan te doen!”
Doe je dit wel, dan kies je volgens Catherine toch echt zelf voor de moeilijke weg. “Natuurlijk heeft de ene vrouw meer last dan de andere. Vervelend is het, maar vóóral op te lossen.” Wanneer je als vrouw bij ‘hormoonaal systeem’ enkel aan de invloed op het geslachtsorgaan denkt, benadrukt Catherine, dan doe je jezelf tekort. “Een hormonale disbalans heeft invloed op je gehele hormonale systeem en daar vallen ook je stresshormonen onder, je bloedsuikerspiegel hormonen, je schildklierhormonen, je spijsverteringshormonen… Daarom zie je vaak ook zo’n grote diversiteit aan klachten.“

De conclusie dat veel vrouwen onbedoeld en onbewust kennis missen op dit gebied, vinden we zorgwekkend. “De belangrijkste boodschap is dat het om een systeem gaat dat veel groter is dan je in eerste instantie zou denken en dat aan de meeste klachten, welke veroorzaakt worden door een hormonale disbalans,  goed iets te doen is.”

De barricade waar Catherine zich op bevindt is zichtbaar. Het taboe van ‘de vrouw in de overgang’ is dus niet hetgeen dat doorbroken hoeft te worden - het is de stigmatisering die ligt op een ander vlak. “Overgangsklachten bestaan niet.  Echter, een disbalans in de hormoonhuishouding kan wel degelijk leiden tot fysieke klachten.” Wanneer iemand een keer in haar bijzijn opmerkt dat veel symptomen rondom de overgang tussen je oren zouden zitten, kan ze niet anders dan deze persoon jubelend gelijk geven. “Dat klopt! Het zit absoluut vaak genoeg tussen je oren.  Namelijk: in je hersenen en ook je hersenen zijn een orgaan, net als je longen, je hart, je lever, je maag, etcetera.” 

Om toch enige richting te blijven bepalen in dit verhaal, en het antwoord te verkrijgen waar we dit partnerartikel op kunnen baseren, stel ik één van de opgestelde vragen alsnog. Want wat we wél willen onderzoeken en weten is: hoe kan het toch dat nog steeds zo ontzettend veel vrouwen worden “overvallen” of “verrast” door de overgangsfase van vruchtbaarheid - naar de menopauze?

“Vrouwen herkennen de eerste signalen vaak oprecht niet - en vinden zichzelf vaak nog te jong voor de overgang. Wanneer je kijkt naar wat als eerste signalen zouden kunnen worden beschouwd, zoals concentratieverlies, stemmingswisselingen, slecht slapen of last van kleine gewrichten, wijden we in onze hedendaagse levens heel makkelijk aan omgevingsfactoren. Veel vrouwen houden er een actief leven op na, hebben (jonge) gezinnen, ambities en een sociaal leven. Opvallendheden of veranderingen in je gezondheid zijn eenvoudig onder te brengen onder heel andere aanleidingen dan een hormonale disbalans - en daarmee niet gerelateerd aan enkel  de overgang. Bovendien ontstaan deze klachten vaak al rond je 45ste terwijl je meestal nog gewoon menstrueert. Als wedervraag op je klachten hoor je meestal ‘menstrueer je nog’? Al snel wordt aangegeven dat het daarmee niet de overgang kan zijn. Dit is onjuist.”

Met meer dan 100 uiteenlopende klachten is een misdiagnose dan ook snel gemaakt. “Daarom is kennis en specialisme belangrijker dan ooit. We zien het met grote regelmaat dat vrouwen met diagnose burn-out of depressie, inclusief (slaap-)medicatie, na 2 consulten bij ons heel anders in de wedstrijd staan. Vaak hebben ze onnodig lang met klachten rondgelopen en is een oplossing dichterbij dan ze denken.”

Een afspraak maken is heel eenvoudig. De meeste zorgverzekeraars vergoeden zelfs de consulten van de Care for Women specialisten via de aanvullende verzekering. Je hebt geen verwijzing van je huisarts nodig en je kunt zo bij een van de ruim 100 vestigingen van Care for Women in jouw buurt terecht. Maak zelf online een afspraak, 24 uur per dag, 7 dagen per week. Klik op de button hieronder om een afspraak te maken. Je kunt tijdens kantoortijden ook bellen voor een afspraak naar:

088 - 4420442

Mom in Balance is expert in het trainen van het (veranderende) vrouwenlijf en speelt met het aanbod feilloos in op hormonale én lichamelijke veranderingen. We ontwikkelden MpowerNext – een programma dat speciaal is ontworpen om tegemoet te komen aan de unieke sportbehoeften van vrouwen in deze levensfase.

Beweeg mee met Mom in Balance en ontdek de kracht van MpowerNext! Boek nu jouw proefles: